21فوریه یعنی چند روز بعد روزبین المللی زبان مادری است. یعنی روزی كه باید به زبان مادری هر قوم و گروه و ملت ارج گذاشت و از حقوق آن پشتیبانی نمود. این را خیلی از ما ها نمیدانیم. اما وقتی مدرسه ها شروع میشود و بچه ها به مدرسه میروند، خیلی ها به یاد زبان مادری می افتند. بچه های ترك زبان از همان كلاس اول باید به زبانی بنویسند و بخوانند و صحبت كنند كه اصلا نمیدانند. البته آنرا در رادیو و تلویزیون شنیده اند. اما این، زبان مادرشان، پدرشان، برادرشان، دختر خاله شان، همسایه هایشان، و زبان مردم كوچه و شهر شان نیست. نه اینكه زبان فارسی بد است و یا لازم نیست. برعكس. فارسی هم زیباست و هم زبان واحد و مشترك مملكت است. بدون فارسی چطور میشود وحدت این ملت و مملكت را حفظ كرد؟ چطور میشود حسن اردبیلی فردا در تهران و شیراز كار و زندگی كند و حسین تهرانی مامور بانك برای كار به تبریز بیاید؟ فارسی البته لازم است.

اما زبان مادری آدم هم لازم است. حتی الزام است. در خانه و كوچه تركی حرف میزنیم. در حیاط مدرسه تركی حرف میزنیم. حرف دلمان را به تركی میگوئیم. در اداره اگر مامور مربوطه آذربایجانی باشد تركی حرف میزنیم. راحت تر و خودمانی تر است. در مسجد ملا به تركی مرثیه میخواند. رادیو تبریز هم برنامه تركی دارد. اما نمیتوانیم به تركی بنویسیم و بخوانیم چونكه یاد نگرفته ایم. چونكه نخوانده ایم. چونكه ممنوع است.
90 سال است كه ممنوع است. از زمان رضا شاه ممنوع است. تركی در این 90 سال نوعی فولكلور شده است. هركس به لهجه و شیوه و سلیقه خودش تركی حرف میزند. آن هم با نفوذ روز افزون و مخرب فارسی در لغت و دستور زبان تركی آذری. میتوانیم در زندگی خصوصی مان تركی حرف بزنیم (خیلی ممنون!) اما نمیتوانیم بخوانیم و بنویسیم. این هم باعث مشكلات در زندگی عملی، كار و پیشرفت اجتماعی میشود. فارسی ما اكثرا چندان خوب نیست. بدون فارسی خوب هم رشد و ترقی اجتماعی، اقتصادی و.... ایران مشكل است، تقریبا نا ممكن است. ما ایرانی ها همه برادرو خواهریم. اما از نظر زبان و فرهنگ چه در قانون و چه در عمل برابر نیستیم. در این 90 سال هیچوقت برابر نبودیم.
هروقت هر كس مسئله زبان را مطرح كرد گفتند تجزیه طلبی نكنید. تجزیه را وقتی طلب میكنند كه برابری نباشد. احساس جدائی و تحقیر باشد. وقتی زنی، شوهری، خود را مدام مورد تحقیر و توهین حس میكند میخواهد به آن زندگی زناشوئی پایان دهد. طلاق به ندرت چیز خوبی هست. اكثرا هم با جنگ و جدال و خصومت همراه است. از نظر اقتصادی هم بد است و به ضرر هر دو طرف. چه نیازی به جنگ و جدائی است وقتی دو طرف میتوانند در صلح و آرامش و تامین حقوق و احترام هر دو طرف با هم زندگی كنند؟
چند سال است كه شما این خواست تحصیل به زبان مادری را میشنوید؟چند سال است مردم در تبریز و ارومیه به كوچه ها میریزند و شعار میدهند كه «ئوُز دیلینده مدرسه، اولمالیدیر هر كسه»؟. خیلی ها دیگر از طرح و بحث این موضوع خسته شده اند. تا كی باید ثابت شود تا قبول كنند كه تحصیل به زبان مادری حق طبیعی و بلا منازع هر فرد است؟ بعد از مدتی چنین طولانی، دیگر كار از مرحله طرح و بحث و خواهش و درخواست میگذرد.
واقعا احتیاجی به این نابرابری خصومت آفرین نیست.
هنوز باید چندین و چند بار دیگر مدارس بدون حقوق زبان مادری شروع شوند و روز بین المللی زبان مادری بدون حقوق زبان مادری سربرسد و بدون تاثیر و توجهی بگذرد. این روزها و مقالات و بیانیه ها ظاهرا از نظر عملی بخودی خود انگیزه ای برای تغییرات و اصلاحات نیستند. ظاهرا باید یكی دو بار سرمان محكم به سنگ بخورد تا بفهمیم كه اولا این فقط یك بحث لوكس و بی مورد نیست و ثانیا نه به تفرقه و جدائی، بلكه بر عكس به یگانگی و اتحاد مردم خدمت میكند.

آنا دیلی

هانسی ایتین بالاسی،آوولداماق باجارماز؟

هانسی پیشیك بالاسی ماوولداماق باجارماز؟

سن كی هر حالدا آنا دیلده

دانیشماغی اونودوبسان، ایت-پیشیكدنده اسگیك

اؤزونه یئر توتموسان!

نئچه دیل بیلن اولسان

نئچه آدام دئیرلر.

اؤز دیلینی بیلمسن،

نئجه آدام دئیرلر.

منبع:آزاد تورك و قارانقوش